Cách hoạt động của mắt mèo trên đường: phản xạ ánh sáng giúp đảm bảo ATGT

Trang chủ > Tin tức > CÔNG NGHỆ

Cách hoạt động của mắt mèo trên đường: phản xạ ánh sáng giúp đảm bảo ATGT

09/10/2025 09:14

Cách hoạt động của mắt mèo trên đường: phản xạ ánh sáng giúp đảm bảo an toàn giao thông

Anh em đi đường sẽ thấy rất nhiều ốc phản quang, còn được gọi là road stud hay cat's eye. Vậy những ốc phản quang này là gì và chúng hoạt động như thế nào.

Về cơ bản, đây là các thiết bị đảm bảo an toàn giao thông có khả năng phản xạ ánh sáng từ đèn pha ô tô, giúp tài xế xác định rõ ranh giới làn đường và lề đường, đặc biệt khi lái xe ban đêm hoặc trong điều kiện tầm nhìn kém.

Lịch sử và mục đích ra đời

Vào năm 1933, Percy Shaw, nhà phát minh đến từ thị trấn Halifax, Anh Quốc, lái xe về nhà qua một đoạn đường đèo nguy hiểm vào ban đêm và dưới làn sương dày đặc. Thông thường, Shaw dựa vào ánh đèn pha phản chiếu từ thanh ray xe điện trên đường để xác định ranh giới của mặt đường, tránh lao xe xuống đồi dốc. Tuy nhiên, hôm đó, hệ thống ray đã được tháo dỡ, khiến ông không còn dấu hiệu quang học nào để định hướng.

Trong lúc khó khăn, Shaw chợt nhận thấy ánh đèn pha của xe mình chiếu vào đôi mắt một con mèo đang đứng bên lề đường, tạo ra hai đốm sáng rực rỡ nổi bật trong màn sương đêm. Điều này khiến ông nhận ra hiệu quả tuyệt vời của phản xạ ánh sáng trong việc giúp tài xế nhận biết vị trí và ranh giới đường đi, ngay cả trong điều kiện tầm nhìn cực kỳ hạn chế.

Percy Shaw và phát minh mắt mèo

Chính trải nghiệm này đã tạo nền tảng để Percy Shaw nghiên cứu và phát minh ra “mắt mèo đường bộ”. Ông muốn tạo ra một thiết bị đơn giản nhưng hiệu quả, giúp giảm thiểu tai nạn giao thông trong điều kiện trời tối, sương mù hay thời tiết xấu – khi tài xế dễ mất phương hướng do thiếu các dấu hiệu nhận biết hoặc vạch kẻ đường không đủ sáng. Mắt mèo, về cơ bản đó là một thiết bị phản xạ không dùng điện, lắp trực tiếp xuống mặt đường giúp trả lại ánh sáng đèn pha xe hơi về phía tài xế, tạo hiệu ứng quang học tương tự như đôi mắt mèo trong bóng tối.

Cách hoạt động của mắt mèo

Như vậy, mắt mèo là các đinh phản xạ không dùng điện năng. Chúng hoạt động dựa trên công nghệ phản xạ ánh sáng: thấu kính thủy tinh (retroreflector) ở trung tâm bẻ cong và phản chiếu ánh sáng trở lại phía tài xế, giúp vạch kẻ đường hiện lên sáng rõ dù ở góc nhìn hay khoảng cách nào.

Để phản xạ tốt nhất, mắt mèo cần được giữ sạch sẽ. Bộ phận thủy tinh trung tâm được đặt vào lớp vỏ cao su, hơi nhô lên bề mặt đường giúp ánh sáng đèn pha chiếu trực tiếp tới dễ dàng hơn. Lớp cao su này sau đó được cố định trong khung nhôm chắc chắn. Khi bánh xe cán qua, phần cao su cùng thấu kính bên trong sẽ lún nhẹ xuống dưới mặt đường, giảm nguy cơ làm hỏng lốp xe. Đồng thời các bộ phận di động sẽ ma sát nhẹ với phần cố định, giúp lau sạch bụi bẩn bám trên bề mặt, đảm bảo mắt mèo luôn sạch để phản xạ hiệu quả nhất.

Mắt mèo trên đường

Khi được tháo ra khỏi lớp vỏ bảo vệ, một mắt mèo phản quang truyền thống là một vòm thủy tinh nhỏ.

Một mắt mèo sẽ bao gồm các thành phần chính sau đây:

Retroreflector (Thấu kính thủy tinh): Thành phần chính, bẻ cong ánh sáng và phản xạ lên gương phía sau, ánh sáng được phản lại song song với luồng sáng đèn xe.
Vỏ cao su: Giữ thấu kính, giúp nâng thiết bị lên khỏi mặt đường và hấp thụ lực va chạm, đồng thời tạo cơ chế tự làm sạch bề mặt.
Khung nhôm: Bảo vệ chắc chắn, giúp thiết bị chịu được trọng lượng xe và thời tiết khắc nghiệt.
Cơ chế tự làm sạch: Khi bánh xe cán qua, vỏ cao su bị ép xuống khiến các bộ phận chuyển động ma sát vào nhau, làm sạch bụi bẩn trên thấu kính.
Vị trí lắp đặt: Nhô nhẹ lên khỏi mặt đường để tăng hiệu quả phản xạ ánh sáng đèn pha.

Mắt mèo năng lượng mặt trời (diễn giải ở dưới)

Ngoài ra, hiện tại người ta cũng đã phát triển những loại mắt mèo khác như mắt mèo năng lượng mặt trời. Phiên bản này bao gồm các thành phần sau:

Tấm pin năng lượng mặt trời (Solar Panel): ban ngày, các tấm pin này hấp thụ ánh sáng mặt trời tự nhiên, được dùng để sạc pin bên trong đinh phản quang
Bảng mạch điều khiển (Control Board): Bảng mạch nhỏ này ngăn pin bị sạc quá mức và điều khiển thời điểm đèn LED bật sáng.
Pin (Batteries): Ngay cả trong những ngày mưa, các pin này vẫn có thể sạc đầy 100% chỉ sau khoảng ba giờ có ánh sáng ban ngày.
Ăng-ten (Antenna): Một ăng-ten nhỏ chuyển đổi năng lượng mặt trời, dưới dạng sóng điện từ, thành điện năng, đảm bảo năng lượng cho đèn LED tự động phát sáng vào ban đêm
Vỏ bảo vệ (Protective Casing): Phần “mắt mèo” có lớp vỏ nhôm cứng bao bọc bên trên, bảo vệ linh kiện bên trong khi xe chạy qua.
Đèn LED phía trước (Front LEDs): Khi mặt trời mọc và độ rọi đạt 100 lux (tức 100 lumen trên mỗi mét vuông), pin bắt đầu sạc và các đèn LED sẽ tắt.
Đèn LED phía sau (Back LEDs): Các “mắt mèo” có đèn LED ở cả mặt trước và mặt sau, giúp tài xế dễ dàng quan sát được các đoạn đường trong tầm nhìn của họ, ngay cả trong đêm tối.

Cat’s eyes đóng vai trò quan trọng trong an toàn giao thông, kết hợp thiết kế phản xạ đơn giản mà hiệu quả với những cải tiến công nghệ để hỗ trợ tài xế tốt nhất khi lái xe vào ban đêm hoặc thời tiết xấu. Hiện chưa có số liệu chính thức hoặc thống kê cụ thể về tổng số mắt mèo, bao gồm ốc phản quang, road stud, đã được lắp đặt trên các tuyến đường tại Việt Nam từ phía các cơ quan quản lý giao thông hoặc báo cáo công khai. Tuy nhiên, loại thiết bị này được sử dụng khá phổ biến và có mặt trên nhiều tuyến quốc lộ, cao tốc, các giao lộ và điểm rẽ, đặc biệt tại các khu vực đô thị lớn như TP.HCM và Hà Nội để tăng tính an toàn khi lưu thông ban đêm.